بهترین بستر برای مرغداری بستری است که حداکثر شرایط آسایش پرنده را فرآهم کند. از جمله پارامترهای مهم در تامین آسایش پرندگان در فارم عبارت‌اند از: میزان رطوبت بستر، دمای محیط فارم، خوراک و آب مصرفی و همچنین عواملی مانند تراکم پرندگان.
علاوه بر موارد مطرح شده، کنترل رطوبت در مرغداری از جمله‌ی مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر آسایش و کیفیت زندگی جوجه در طول دوره پرورش به حساب می‌آید.
بستر مرغداری یکی از اجزا اصلی سالن‌های مرغداری محسوب می‌شود که جوجه‌ها به طور کاملا مستقیم با آن در ارتباط هستند. بستر خوب، می‌تواند تاثیر مثبتی بر روند رشد گله داشته باشد و از بروز بیماری‌ها و تولید آلودگی جلوگیری کند.
در این مقاله به بررسی انواع بستر مورد استفاده در فارم‌های مرغداری، ویژگی‌ها، مزایا و معایب هر کدام و همچنین راه‌های کاهش رطوبت بستر مرغداری که یکی از سوالات پرتکرار مرغداران است خواهیم پرداخت.
ویژگی‌های بستر خوب
همینطور که گفته شد، بستر خوب می‌تواند نقش موثری در رشد پرندگان و رسیدن به سن کشتار در مدت زمان کمتر داشته باشد؛ اما نقطه مقابل بستر خوب، بستر نامناسب است که منجر به بروز آلودگی، بیماری‌هایی از جمله کوکسیدیوز و عوارض تنفسی، تولید بیش از حد گاز آمونیاک و قارچ می‌شود. توجه به تهویه و همچنین جلوگیری از افزایش رطوبت بستر، راه‌هایی است که می‌توان به وسیله آن، از بروز آلودگی‌های ناشی از بستر جلوگیری کرد. در این‌جا به بررسی ویژگی‌های بهترین بستر برای مرغداری می‌پردازیم:
- بستر فارم باید به خوبی رطوبت را به خود جذب کند.
- مواد مورد استفاده در بستر فارم نباید مرطوب باشد.
- بستر، محل زندگی پرندگان در فارم است، پس باید نرم باشد!
- بستر خوب، دارای رطوبت متوسط (۲۰ تا ۲۵ درصد) است.
- جنس بستر باید به‌گونه ای باشد که تولید گرد و غبار نکند.
انواع بستر برای مرغداری
۱- پوشال
یکی از مواد معمول که در بستر مرغداری استفاده می‌شود، پوشال است. پوشال به دلیل اینکه گرد و خاک تولید نمی‌کند و همچنین از نرمی مناسبی برخوردار است، مورد توجه مرغداران قرار دارد. ویژگی دیگر پوشال، سبک بودن آن است چرا که در زمان تخلیه و خارج کردن از فارم، به آسانی انجام می‌پذیرد.
در این زمینه بیشتر مطالعه کنید:
ضدعفونی کردن اصولی سالن مرغداری
از جمله ویژگی‌های یک پوشال خوب عبارت‌اند از:
- قدرت جذب رطوبت آن بالا باشد.
- نرم باشد و پرنده بر روی آن در آسایش باشد؛ هر چه پوشال نرم‌تر باشد، ضربه‌ی وارد شده پای پرنده کمتر است.
- پوشال خوب، عایق حرارتی خوبی است؛ در روزهای اول که جوجه‌ها توانایی لازم برای کنترل دمای بدن خود را ندارند، بستر پوشالی نقش عایق حرارتی را به عهده داشته و به تنظیم دمای بدن جوجه کمک می‌کند.
۲- خاک اره
خاک اره نیز به عنوان یکی دیگر از انواع بستر مورد استفاده در مرغداری‌ها محسوب می‌شود و شباهت‌هایی نیز به پوشال دارد. این بستر از خرده چوب تولید شده از نجاری چوب تهیه می‌شود.
۳- بنتونیت
یکی دیگر از مواد مورد استفاده در بستر مرغداری‌ها، بنتونیت است که به بنتونیت بستر نیز شهرت دارد. از جمله ویژگی‌های بنتونیت، قدرت بالای آن در جذب مایعات و سموم است که همین موضوع موجب شده که از آن برای رفع اثرات منفی ادرار و فضولات پرندگان استفاده شود. افزایش رطوبت و مایعات در بستر، منجر به تولید بیش از حد گاز آمونیاک شده و این گاز بر دستگاه تنفسی جوجه تاثیر منفی می‌گذارد؛ بنتونیت در خنثی کردن این گازها نقش موثری ایفا می‌کند.
بنتونیت در دو نوع کلسیم دار و سدیم دار قابل تولید است که طبق شواهد، بنتونیت سدیم دار قدرت جذب بالاتری دارد.
نکته قابل توجه در مصرف بنتونیت این است که معمولا برای استفاده‌های مقعطی مصرف می‌شود؛ به عنوان مثال اگر در نقطه‌ای از فارم رطوبت و مایعات جمع شده باشد، می‌توان به کمک بنتونیت آن را برطرف کرد.
۴- رول کاغذی
رول‌های کاغذی، صفحات مقوایی دولایه‌ای هستند که به عنوان بستر مرغداری استفاده می‌شوند. این نوع بستر در مقایسه با پوشال و خاک اره، دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
- رول کاغذی اگر از مواد تمیز و فاقد آلودگی ساخته شده باشد، تاثیر به سزایی در کاهش آلودگی‌های میکروبی در فارم خواهد داشت.
- بستر مقوایی، توانایی جذب خوبی نسبت به دو مورد قبلی دارد.
- محل نشتی آبخوری‌ها در بستر کاغذی به راحتی قابل مشاهده است.
- از انتقال گرد و خاک کف سالن جلوگیری می‌کند.
- سرعت پهن کردن آن بالاست.
کاهش رطوبت بستر مرغداری
افزایش رطوبت بستر مرغداری، پدیده‌ای است که در طول دوره پرورش طیور رخ می‌دهد؛ این پدیده که به نوعی اجتناب ناپذیر هم هست، می‌تواند آسیب‌هایی را به پرندگان و به دنبال آن به اقتصاد مرغداری وارد می‌کند.
با توجه به تعریف بالا، راه‌های مختلفی برای مقابله با این پدیده، یعنی رطوبت بستر مرغداری ارائه شده است که مهم‌ترین و بهترین آن‌ها پیشگیری از افزایش رطوبت بستر است. با توجه به اینکه برای برطرف کردن رطوبت بستر مرغداری نیاز به استفاده بیشتر از هواکش‌ها داریم و این اقدام هزینه‌های پرورش را افزایش می‌دهد، لذا پیشگیری از مرطوب شدن بیش از حد بستر، راه معقولانه‌تری محسوب می‌شود.
در ادامه به بررسی روش‌های کاهش رطوبت بستر مرغداری می‌پردازیم.
راه‌های کاهش رطوبت بستر مرغداری
تاثیر خوراک بر رطوبت بستر
رطوبت بستر مرغداری به دلایل مختلفی ممکن است زیاد شود؛ ترکیبات خوراک و جیره‌ی غذایی طیور می‌تواند از طریق افزایش ادرار و دفع اسید اوریک موجب خیس شدن بستر گردد. توجه به محتوای خوراک و میزان نمک‌ها و مواد معدنی موجود در غذای پرندگان می‌تواند در جلوگیری از افزایش رطوبت بستر کارساز باشد.
برای این کار، ابتدا باید با کارخانه‌ای که خوراک مرغداری شما را تامین می‌کند مشورت کنید و سپس آنالیز کنسانتره و خوراک مصرفی را با کارشناش تغذیه طیور بررسی نمایید تا نسبت به تغییر آنالیز و جیره اقدام شود.
از جمله مزایای شرکت دی‌جی‌ام تکنومیکس، پشتیبانی دقیق به صورت ۷ / ۲۴ یعنی ۲۴ ساعت شبانه روز در ۷ روز هفته می‌باشد؛ به این صورت که در صورت مشاهده بیماری، می‌توانید موارد را با کارشناس فنی و دکتر تغذیه ما در میان بگذارید و پس از بررسی نتایج، نسبت به تغییر جیره خوراک اقدام کنید.
کاهش رطوبت بستر با گرم کردن سالن
یکی از بهترین زمان‌ها برای کاهش دادن رطوبت بستر، در مدت زمان بین دو دوره‌ی پرورش است. در این زمان که فارم خالی است، می‌توانید با گرم کردن سالن (در حدود ۳۲ درجه) نسبت به کم کردن رطوبت بستر مرغداری اقدام کنید. این روش از نظر نتیجه گیری مناسب است اما به دلیل استفاده بیشتر از هواکش، هزینه‌ی بالایی را در بر دارد.
اگر هزینه‌های گرم کردن سالن برای شما مقرون به صرفه نیست، می‌توانید در طول شب بازشوهای سالن را بسته و از تعدادی هواکش به صورت موقتی استفاده کنید.
استفاده از جریان هوا برای کاهش رطوبت بستر
هواکش‌های سالن باید به گونه‌ای تنظیم باشند تا حداکثر جریان هوا در سالن ایجاد شود. به جریان افتادن هوا موجب انتقال هوای گرم زیر سقف، به سطح مرغداری شده و همین امر باعث گرم شدن بستر مرغداری و کاهش رطوبت آن می‌گردد.
در زمانی که قصد داریم رطوبت بستر مرغداری را کاهش دهیم، بهتر است بیشتر از قبل هواکش‌ها را روشن کنیم؛ این کار موجب افزایش هزینه خواهد شد اما سرعت خشک شدن بستر را افزایش داده و از بروز بیماری‌های تنفسی جلوگیری می‌کند.
تجهیزات مرغداری
گاهی اوقات لازم است ابتدا تجهیزات مرغداری از جمله آبخوری‌ها را مورد بررسی قرار دهیم؛ زیرا نشتی آب و یا کم بودن تعداد آبخوری‌ها موجب تخلیه بی مورد آب در بستر شود. به عنوان مثال چکه کردن نیپل‌ها می‌تواند رطوبت بستر مرغداری را افزایش دهد.
جمع بندی
توجه به رطوبت بستر مرغداری از جمله مهم‌ترین کنترل‌ها و آزمایش‌هایی است که مرغدار باید انجام دهد تا از بروز انواع بیماری‌های تنفسی و … جلوگیری گردد. در این مقاله به بررسی ویژگی‌های بهترین بستر برای مرغداری و انواع بستر مرغداری و همچنین راه‌های کم کردن رطوبت بستر پرداختیم؛ با امید اینکه تاثیر مثبتی در روند پرورش طیور در فعالان این صنعت داشته باشیم.
