خواص تخم مرغ
غذا نقش مهمی را در سلامتی انسان ایفا می کند. از بین غذاهایی که مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند، تخم مرغ جایگاه ویژه‌ای دارد و منبع غنی و متوازنی از اسیدهای آمینه، اسیدهای چرب، مواد معدنی و ویتامین‌ها می باشد. از آنجایی که میزان اسیدهای چرب، مواد معدنی و ویتامین‌های تخم مرغ به راحتی از طریق جیره قابل دستکاری و کنترل است، محققین بسیاری در صدد ایجاد تغییرات کمی و کیفی در تخم مرغ از جمله غنی‌سازی تخم‌مرغ با دانه کتان برآمده‌اند.
تامین غذای جهان
امروزه با توجه به رشد چشمگیر جمعیت در شهرها، نیاز به تامین غذا برای جامعه‌ی انسانی بیش از پیش حس می‌شود؛ تصور کنید صبح شنبه برای خرید مواد پروتئینی مانند گوشت و مرغ به بازار رفته‌اید اما مغازه‌ها خالی از گوشت و مرغ باشند! این اتفاق در عصر حاضر غیر ممکن نیست چرا که اگر تولید و پرورش دام مدیریت نشود، امکان اینکه ذخیره گوشت و مرغ فروشگاه‌ها به اتمام برسد، وجود دارد. مدیریت تولید و پرورش دام و طیور، از مراحل ابتدایی مانند جوجه ریزی در مرغداری‌ها شروع شده و در نهایت به کشتار و انتقال به سطح شهر ختم می‌شود. دانشمندان با کشف فرمول‌هایی برای تولید خوراک دام و طیور، به منظور افزایش سرعت تولید مثل و پرورش، کمک شایانی به تامین موادغذایی کرده‌اند. دستکاری در جیره و خوراک دام و طیور، یکی از اقداماتی است که می‌توان به کمک آن مواد مغذی بیشتری را به خوراک افزود.
تخم مرغ، ماده‌ی مغذی و در دسترس
تخم مرغ به علت دسترسی آسان، بسته بندی طبیعی فوق العاده و مصارف غذایی متعدد مورد توجه قرار گرفته و بسیاری کوشیده‌اند تا تخم مرغ را به بسته‌ای از مواد مغذی مورد نیاز انسان تبدیل کنند بطوریکه در بعضی از مناطق با غنی سازی تخم مرغ از عناصر و ویتامین‌ها سعی در بر طرف نمودن کمبودهای این عناصر در منطقه شده است؛ برای مثال غنی سازی تخم مرغ با عنصر ید که در بیشتر جوامع انسانی با کمبود آن مواجه هستیم می تواند مشکل کمبود این عنصر را بر طرف نماید؛ علاوه بر موارد یاد شده، غنی سازی تخم مرغ با دانه کتان نیز دارای خصوصیات مهمی برای بدن می‌باشد.
سالمندان بخوانند!
همچنین غنی‌سازی تخم مرغ با اسیدهای چرب ω-۳ می‌تواند نسبت اسیدهای چرب ω-۶ به ω-۳ را در بدن تصحیح کند و خطر ابتلاء به بیماری‌های قلبی و عرقی را در سالمندان کاهش دهد. غنی‌سازی تخم مرغ با اسیدهای چرب غیر اشباع با چند پیوند دوگانه ω-۳ (PUFA n-3) توسط منابع متعددی از قبیل روغن ماهی، دانه کتان، دانه کانولا، دانه چیا و جلبک‌های ریز که از عمده ترین منابع رایج برای این منظور می‌باشند موجب افزایش مقادیر این اسیدهای چرب در زرده تخم مرغ می شود بیشترین تولید تجاری تخم مرغ‌های غنی از اسیدهای چرب امگا-۳ از طریق مرغ‌هایی است که جیره‌های غنی از دانه کتان دریافت داشته‌اند.
توجه!
دانه کتان حاوی حدود ۴۲% روغن است که این روغن خود حاوی بیش از ۵۰% آلفا لینولنیک اسید(ALA 18:3) می باشد. افزایش ۵ تا ۱۵% دانه کتان باعث افزایش متغیری به میزان ۹ تا ۳۵% در دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) تخم مرغ می‌شود. البته تحقیقات جدیدتر مقدار مناسب دانه کتان را در جیره ۵ درصد تعیین کرده است زیرا دانه کتان بخصوص دانه نارس آن حاوی مقدار کمی از گلیکوزیدهای سیانوژنیک بنام لینامارین و آنزیمی همراه با آن بنام لیناز است که در اثر هیدرولیز آن سیانید هیدروژن آزاد می‌شود که به شدت سمی بوده و در ترکیب سیانید با سیتوکروم اکسیداز باعث توقف فوری تنفس سلولی و مرگ می شود.
آزمایش کنیم
در آزمایشی که توسط شیدلر و فرانینگ (۱۹۹۶) انجام شد، اثرات ترکیبی واریته، سطح، شکل و شرایط نگهداری دانه کتان بر تولید و ترکیب تخم مرغ در مرغ‌های تغذیه شده با ویتامین E مورد بررسی قرار گرفت. سطوح ۵ ، ۱۰ و ۱۵ درصد دانه کتان دانه کتان آسیاب شده و کامل با جیره شاهد ذرت-سویا یا روغن ماهی مقایسه شد. در مقایسه با شاهد، دانه کتان باعث کاهش مصرف خوراک، افزایش وزن و وزن تخم‌مرغ شد. در حالیکه، دانه کتان و روغن ماهی تولید تخم مرغ را در مقایسه با شاهد (۱/۳۸ %) به ترتیب ۹/۸۸ و ۰/۹۳ % بهبود دادند.
مقدار لینولنیک اسید در تخم‌مرغ با افزایش سطح دانه کتان افزایش یافت (۳۱/۲ ، ۱۸/۴ و ۳۸/۶ % در چربی زرده به ترتیب با سطوح ۵ ، ۱۰ و ۱۵ % دانه کتان).
نتیجه گیری
هیچ تفاوتی میان دانه کتان آسیاب شده و کامل در متغیرهای اندازه گیری شده مشاهده نشد. لیسون و همکاران (۲۰۰۰) نیز مرغ‌های تخمگذار را براساس وزن بدن به گروه‌های سبک، متوسط و سنگین تقسیم کردند و با جیره‌های حاوی ۰، ۱۰ و ۲۰ درصد دانه کتان تغذیه نمودند. صرف نظر از تقسیم بندی وزنی، تغذیه ۲۰% دانه کتان موجب رشد ناکافی، کاهش تولید تخم مرغ و افزایش مصرف خوراک گردید.
از این آزمایش این طور نتیجه گیری می شود که تولید کمتر تخم مرغ در پرندگان تغذیه شده با سطوح بالای دانه کتان ممکن است به دلیل وجود مواد ضد مغذی یا کاهش انرژی متابولیسمی در جیره باشد.
خوراک دام و طیور
همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد، امروزه اقدامات زیادی جهت بهبود کمی و کیفی غذای انسان‌ها انجام می‌شود؛ از جمله این اقدامات، تولید کنسانتره و مکمل برای دام و طیور است که در فرآیند رشد و وزن گیری سریع‌تر آن‌ها تاثیر دارد. شرکت دی جی ام تکنومیکس، با بیش از ۱۰ سال سابقه در تولید کنسانتره، سوپراستارتر و مکمل‌های دام وطیور، اقدام به تولید محصولات خود متناسب با ارتفاع فارم از سطح دریا کرده است که این موضوع ارتباط مستقیم با میزان و نحوه تغذیه دام و طیور دارد. فشار هوا در ارتفاع‌های مختلف تاثیرات متفاوتی بر نحوه تغذیه طیور دارد؛ به این صورت که ممکن است که اگر کنسانتره ویژه‌ی مناطق جلگه‌ای را در مناطق کوهستانی مصرف کنیم، منجر به هضم سخت و یا تاثیرات منفی دیگر در نحوه تغذیه طیور داشته باشد.
